Storczyk purpurowy (Orchis purpurea), bo o nim mowa, należy do najrzadziej spotykanych storczyków naszej flory. Dlaczego? Ponieważ granica jego zwartego zasięgu nie obejmuje Polski. Znany jest u nas z dziesięciu izolowanych stanowisk; jednego w Karpatach, pięciu na Wyżynie Małopolskiej i czterech na Lubelszczyźnie.

Orchis purpurea, tak jak wszystkie storczyki, jest byliną, czyli rośliną zielną wieloletnią. Jest geofitem, czyli spędza niekorzystny dla swojego wzrostu okres roku pod ziemią, w tym przypadku w formie bulwy. Liście storczyka purpurowego są zebrane w różyczkę (są to tzw. liście różyczkowe), w liczbie 3 do 6. Są eliptyczne i błyszczące. Posiada też liście łodygowe w liczbe od 1 do 2, które są znacznie mniejsze i pochwiasto obejmują łodygę. Kwitnie od końca kwietnia do końca maja. Pojawia się wtedy prosta łodyga, o długości od 30 do nawet 70 cm, która w górnej części może być nabiegła purpurowym kolorem. Kwiaty zebrane są w gęsty kwiatostan, który może liczyć nawet do 90 kwiatków. Wszystkie listki okwiatu¹ (oprócz warżki2) są zwinięte hełmiasto i mają kolor ciemnoczerwony. Warżka² jest wyraźnie trójdzielna, jasnoróżowa w środku i posiada wyraźne ciemnoczerwone plamki.

Storczyk purpurowy jest owadopylny. Jego kwiaty imitują kwiaty miododajne, jednak nie wytwarzają nektaru. W przyrodzie określa się takie zjawisko jako tzw. kwiaty zwodnicze. Bywa mylony ze storczykiem kukawką (Orchis militaris), który jest o wiele bardziej rozpowszechniony w naszej przyrodzie. Może też tworzyć z nim mieszańce. Występuje w świetlistych lasach, na obrzeżach lasów. Można spotkać go także w murawach³, na glebach o umiarkowanej wilgotności. Preferuje gleby o zasadowym odczynie. W Nadleśnictwie Tomaszów spotkać go można na glebach węglanowych. Tak jak wszystkie polskie storczyki, Orchis purpurea objęty jest ścisłą ochroną gatrunkową.

Czerwona Lista roślin i grzybów Polski zalicza ten gatunek jako VU, czyli narażony na wyginięcie. Pamiętajcie – storczyki, pomimo że piękne, należą do bardzo rzadkich przedstawicieli naszej flory. Dlatego nie zbierajcie ich, nie niszczcie miejsc w których występują. Niech swoją krasą ozdabiają przyrodę naszego kraju, dla nas i dla przyszłych pokoleń.

-----------------------------------------------

¹  Okwiat jest to część kwiatu odpowiadająca za ochronę pręcików i słupków. Składa się z korony i kielicha

²  Warżka jest to jeden z listków (płatków) okwiatu u storczykowatych. Od pozostałych płatków różni się kształtem i niekiedy kolorem.

³ Murawą nazywamy zbiorowisko roślinne z dominacją niskich traw